1. Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դու՛րս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը:
   ____դարձավ_______

____խորհրդավոր____

____գաղտնիք____

____փորձեցի_____

2. Ի՞նչ է նշանակում անընդհատ բառը.

ա/ չընդհատվող

բ/ ընդհանուր

գ/ընդհանրապես

դ/ հատ-հատ

3. Դու՛րս գրիր թավ և ընդգծված բառերի հականիշները.
   պարզ-

գեղեցիկ-տգեղ

երկար-կարճ

ուղիղ-ծուռ

4. Տրվ-ած բառերից որի՞ դիմաց է սխալ նշված նրա տեսակը:

ա/ մեղմորեն – ածանցավոր

բ/ ինքնաթիռ — բարդ

գ/ մանչուկ — ածանցավոր

դ/ տուն – ածանցավոր:

5. Տրված բառերը դարձրո՛ւ հոգնակի.

ա/ հարց-հարցեր

բ/ նկար-նկարներ

դ/ մոլորակ-մոլորակներ

գ/ գառ-գառներ

6. Տրված բառերից յուրաքանչյուրի դիմաց նշված է, թե այն ինչ խոսքի մաս է:

Ո՞րն  է  սխալ.

ա/երկար — ածական

բ/ մոլորակ – գոյական

գ/ ինքնաթիռ – գոյական

դ/ փոքրիկ — թվական

7. Դու՛րս գրիր տեքստի մեջ փակագծերում  առնված   բայերը  և   դի՛ր անհրաժեշտ ձևով (համապատասխանե-ցրո՛ւ տեքստին):

___տեսնել____                               ____տեսավ_____

___ընկնել____                               ____ընկավ____

___տխրել_____                              ____տխրեց____

8. Տրված նախադասության մեջ գտի՛ր ենթական և ստորոգյալը:

Նա գլուխը մեղմորեն օրորում էր:
ենթակա        ___նա___

ստորոգյալ   ____օրորում էր____

9. Տեքստից դու՛րս գրիր մեկական հարցական և բացականչական  նախադասություն:
    Սա ի՞նչ առարկա է:_____

 Ի՜նչ ես ասում, շատ հետաքրքիր է…_____

10. Տեքստում ընդգծված նախադասության մեջ բաց է թողնված մեկ կետադրական նշան: Լրացրո՛ւ :

Ես չեմ սիրում երբ իմ ձախորդություններին անլուրջ են վերաբերվում:

11. Դո՛ւրս գրիր փոքրիկ իշխանի ծիծաղը բնութագրող բառերը:
    գեղեցիկ, այնքան զրնգուն

12. Ինչո՞ւ հեղինակի տրամադրությունը փչացավ.

ա/ ինքնաթիռը գեղեցիկ չէր նկարել

բ/նա չէր սիրում, որ իր ձախորդություններին անլուրջ էին վերաբերվում

գ/ փոքրիկ իշխանը իր նկարած ինքնաթիռը չէր հավանել

դ/փոքրիկ իշխանը չհրավիրեց իր մոլորակ

13. Փոքրիկ իշխանը ի՞նչ հարցրեց, երբ առաջին անգամ տեսավ ինքնաթիռը.
    

Փոքրիկ իշխանն առաջին անգամ տեսնելով ինքնաթիռը, հարցրել էր, թե դա ի՞նչ առարկա է:

14. Հեղինակի կարծիքով ̀ ո՞ւր կարող էր գնալ գառնուկը.
    գառնուկը  կարող է գնալ՝ ուր խելքին փչի, ու մի տեղ կկորչի

15. Բացատրի՛ր «Ուղիղ գնաս, շատ հեռու չես գնա» միտքը:

Միշտ չէ, որ հարթ ճանապարհները տանում են լավ տեղ, պետք է հաղթահարել խոչընդոտներ։

Задание 1. Раскройте скобки.

Образец: Я говорил (Мария), что она не права. – Я говорил Марии, что она не права.

1. Говори тише: ты мешаешь брату делать уроки.
2. Я всегда отвечаю дедушке на его сообщения.
3. Мама часто читает дочке по вечерам.
4. Благодаря помощи друзей мальчик не отстал от класса во время болезни.
5. Учитель ответил ученику на его вопросы.
6. Я показала контролёру свой билет.
7. Он продал машину своему соседу.
8. Девочке стало холодно, и она закрыла окно.
9. Пассажиру нужно купить билет.
10. Пациенту нельзя выходить на улицу – ему запретил врач.
11. Пешеходу можно переходить дорогу только на зелёный свет.
12. Гостью надо успеть на поезд, поэтому ему пора уходить.
13. Мальчику скучно.
14. Благодаря лекарству, которое мне выписал врач, я быстро поправился.
15. Анне нравится ходить на дискотеки.
16. Ребёнку стало грустно, потому что ему не дали конфет.
17. Малышу трудно ходить без помощи взрослых.
18. Человеку нужно понимание и сочувствие.
19. Они пошли по другой улице и потерялись.
20. Туристу было жарко в номере.
21. Собаке очень хотелось есть.
22. Учителю понравился ответ ученика.
23. Тане стало плохо.
24. Мы подарили бабушке конфеты и цветы.
25. Алёне было весело в компании близких друзей.
26. Благодаря таланту хирурга операция прошла успешно.
27. Слезами горю не поможешь.
28. Делу – время, а потехе – час.
29. Завтра я еду к другу в гости.
30. Ходить по дороге ночью небезопасно.

Задание 2. Раскройте скобки.

1. Детям стало холодно на улице, и они зашли в дом.
2. Братьям нужно рано вставать.
3. Школьникам надо читать новый текст.
4. Мы едем в гости к родственникам.
5. Мне нужно позвонить родителям.
6. Зрителям понравился новый спектакль.
7. Александр привёз подарки своим друзьям.
8. Учитель объяснил ученикам новое правило.
9. Бабушка читает внукам сказку.
10. Режиссёр объяснил актёрам, как они должны играть сцену.
11. Марта подарила сёстрам духи на Восьмое марта.
12. Москва слезам не верит.
13. Дурная голова ногам покоя не даёт.
14. Мы показали фотографии нашим знакомым.
15. Директор написал письмо партнёрам из Москвы.

Слышать мне довелось от наших стариков, старики наши слышали от своих дедов, а их деды — от своих стариков, что жил когда-то бедняк-пахарь и был у него только клочок земли да пара волов.
И вдруг зимой у этого пахаря-бедняка издыхают волы. А когда наступила весна и пришло время пахать и сеять, без волов он не мог работать и сдал землю внаймы соседу. Стал этот сосед пахать, и вдруг плуг его наткнулся на что-то твёрдое. Смотрит он и видит большой глиняный кувшин, полный золота. Бросает он волов и плуг и бежит к хозяину земли.
— Эге, свет глазам твоим! — говорит. — В твоей земле отыскался кувшин с золотом, иди забирай его!
— Нет, братец, это золото не моё, — отвечает хозяин. — Ты снял у меня землю, ты пашешь, и всё, что в земле, твоё. Золото нашёл — пусть будет золото, всё равно оно твоё — бери!
Начинают спорить: один твердит — золото твоё, другой — нет, твоё. Спор разгорается, начинается драка.
Идут к царю с жалобой.
Как услышал царь о кувшине с золотом, глаза у него так и загорелись. Говорит:
— Не твоё золото и не его. Кувшин с золотом нашли в моей земле — значит, он мой.
И царь со своей свитой спешит туда, где нашли кувшин. Приходит, велит открыть его и видит: кувшин полон змей!
В ужасе и в гневе возвратился царь во дворец и повелел наказать дерзких пахарей, посмевших обмануть его.
— О государь, да продлится жизнь твоя, — завопили несчастные, — за что ты хочешь погубить нас? В кувшине никаких змей нет — там одно золото… чистое золото!
Царь посылает своих людей проверить. Люди идут, возвращаются и говорят — в кувшине золото!
— Вай! — удивляется царь, а про себя думает: «Наверно, я не разглядел как следует или не тот кувшин видел».
И снова идёт он туда, открывает кувшин, а в нём опять полно змей. Что за чудо? Никто понять не может. И царь приказывает собрать всех мудрецов своего царства.
— Растолкуйте, — говорит, — мудрецы, что это за чудо? Пахари нашли в земле кувшин с золотом. Иду я туда — в кувшине змеи, идут они — он полон золота. Что это может значить?
— Не прогневайся, о государь, на наши слова. Этот кувшин с золотом дарован бедным пахарям за их трудолюбие и честность. Когда идут они — находят золото, это награда им за честный труд. А когда идёшь ты и хочешь похитить чужое счастье — вместо золота находишь змей.
Царь содрогается и слов не находит в ответ.
— Хорошо, — говорит он наконец. — А теперь решите: кому из них принадлежит золото?
— Конечно, хозяину земли! — восклицает пахарь.
— Нет, тому, кто пахал землю! — возражает хозяин земли.
И опять начинается перебранка.
— Ладно-ладно, погодите, — останавливают их мудрецы. — Нет ли у вас детей — сына или дочери?
И оказалось, что у одного есть сын, а у другого дочь. Тогда мудрецы решают: поженить молодых и кувшин с золотом отдать им. Родители согласны, все довольны. Ссора кончается — начинается свадьба.
Семь дней и семь ночей справляют они свадьбу. А кувшин с золотом, полученный в дар за трудолюбие и честность, отдают они своим детям.
Золото — новобрачным, а змеи — жадному царю.

Вопрос

Кому бы вы отдали кувшин с золотом и почему? Я бы тօже отдал золото их детям.

ЗАДАНИЯ

Задание 1. Запишите правильную форму слов-предметов, отвечающих на вопросы КЕМ? ЧЕМ? (множественное число).

Образец. Самолёт летит над (реки), (поля), (города). – Самолёт летит над реками, полями, городами.

• Машина стоит перед магазинами, перед киосками.
• Документы лежат под книгами, под бумагами.
• Я иду в музей с друзьями, с сёстрами.
• Дети прятались за домами, за деревьями, за машинами.

Задание 2. Заполните пропуски словами по смыслу: с головой, с характером, с руками оторвут, со странностями, с честью, с горем пополам.

Образец. Я не сомневаюсь, что Саша прекрасно сдаст экзамены – он парень с головой.

• Я легко продам эту машину – за такую цену у меня её с руками оторвут.
• Мы с головой перевели документы с армянского, но в правильности перевода не
  уверены.
• Наташа – девушка необычная и со странностями, но очень добрая и честная.
• Володя – человек жёсткий, нелёгкий, как говорится, с характером , но подчинённые к нему
  привыкли.
• Я горжусь своим отцом – у него была очень нелёгкая жизнь, но он с горем пополам вышел из
  всех испытаний.

Задание 3. Раскройте скобки. Вместо пропусков впишите предлоги между, с, перед, за, над.

Образец. На набережной стояло красивое белое здание ____ (колонны) из мрамора. – На набережной стояло красивое белое здание с колоннами из мрамора.

• Мы с друзьями серьёзно задумались над словами учителя.
• Перед экзаменами мы всегда много занимаемся.
• За разговорами мы не заметили, как пролетело время.
• Несколько недель больной был между жизнью и смертью, но благодаря усилиям врачей он поправился.

Задание 4. Измените предложения по образцу.

Образец. Игорь любит футбол. – Игорь увлекается футболом.

• Я вчера встретила подругу. – Я вчера встречалась с подругой.
• Шекспир сказал, что весь мир – театр, а люди в нем – актёры. – Шекспир назвал весь мир
  театром а людей в нём – актерами.
• Муж Тани врач. – Таня замужем за врачом.
• Экология – это наука об охране окружающей среды. – Наука об охране окружающей среды
  называется экологией.
• Мне очень интересна история. – Я интересуюсь историей.
• Андрей Васильевич получил звание профессора. – Андрей Васильевич стал профессором.
• У меня нет времени разговаривать. У меня много дел. – У меня нет времени разговаривать, мне нужно заниматься делами.

Լոռու մարզն ընդգրկում է Դեբեդ գետի ավազանը ամբողջությամբ և ունի ոչ հարթ ռելիեֆ և տարածքի մոտ 80% զբաղեցնում են լեռնաշղթաները և խոշոր լեռները։ Նրա տարածքում են ձգվում Ջավախքի, Բազումի, Փամբակի, Գուգարաց, Վիրահայոց, Հալաբի լեռնաշղթաները։ Առանձնանում են Փամբակի, Լոռվա գոգավորությունները և Լոռվա ձորը։ Մարզի տարածքով է հոսում Դեբեդ գետը (154 կմ երկարությամբ, 2-րդը հանրապետությունում)՝ իր Ձորագետ, Մարցագետ և Փամբակ վտակներով։ Ագրոկլիմայական տեսակետից ընկած է ինտենսիվ ոռոգման գոտում։ Հարուստ է հանքային աղբյուրներով։ Բնակավայրերը գտնվում են ծովի մակերևույթից 520-ից 1800 մետր բարձրության վրա։

Լոռին Հայաստանի՝ մեծությամբ երրորդ մարզն է 3789 կմ² տարածքով (Հայաստանի տարածքի 12.7 %-ը)։ 283.9 հազար մարդ բնակչությամբ (ըստ 2001 թվականի մարդահամարի) Լոռու մարզը զիջում է միայն Երևանին։ Հյուսիսից մարզը սահմանակցում է Վրաստանի, արևմուտքից՝ Շիրակի, հարավից՝ Արագածոտնի և Կոտայքի, արևելքից՝ Տավուշի մարզերի հետ։ Բազմաթիվ լեռնային առվակներից բացի Լոռու մարզով են հոսում չորս գետ՝ Դեբեդ, Ձորագետ, Տաշիր գետ, Փամբակ և Աղստև։ Լոռու մարզում ծովի մակերևույթից բարձրագույն կետը Աչքասար լեռան գագաթն է (3196մ), ամենացածրը՝ Դեբեդ գետի ստորին հոսանքի շրջանը (մոտ 380մ)։ Լոռու մարզն ընդգրկում է Դեբեդ գետի ավազանը ամբողջությամբ և ունի լեռնային ռելիեֆ։ Նրա տարածքում են ձգվում Ջավախքի, Բազումի, Փամբակի, Գուգարաց, Վիրահայոց, Հալաբի լեռնաշղթաները։ Առանձնանում են Փամբակի, Լոռվա գոգավորությունները և Լոռվա ձորը։

Մաս 2

Փյունիկիա հնագույն պետությունը գտնվում էր Միջերկրական ծովի արևելյան ափին: Այստեղ է ստեղծվել մեզ հայտնի ամենահին այբուբենը: Փյունիկեցիները հայտնագործել են Միջերկրական ծովի բազմաթիվ կղզիներ և հասել մինչև Ջիբրալթարի նեղուց: Են­թադրվում է, որ նրանք հասել են նույնիսկ մինչև Բրիտանական կղզիներ:
Փյունիկեցիները մեծ դեր են ունեցել  եվրոպացիներին Արևելքի երկրների բարձր մշակույթին հաղորդակից դարձնելու գործում: Գիտնականները կարծում են, որ հենց փյունիկերեն «Ասու» և «Էրեբ» անուններն են, որ հին հունարենում դարձան «Ասիա» ու «Եվրոպա» և նրանցից էլ անցան մյուս ժողովուրդներին:

Հին հույներից շատ շատերն են հեռավոր ճանապարհորդություններ կատարել: Մեզ հայտնի հույն առաջին ճանապարհորդը համարվում է Հերոդոտոսը: Նա հին աշխարհի խոշորագույն ճանապարհորդն է: Հերոդոտոսն իր «Պատմություն» աշխատության մեջ շատ տեղեկություններ է հաղորդում իր այցելած երկրների ու նրանց բնակիչների սովորու­թյունների, արհեստների մասին: Այդ աշխատության մեջ արժեքավոր տեղեկություններ կան Ք.ա. 5-րդ դարի Հայաստանի և նրա ու Միջագետքի երկրների միջև կատարվող առևտրի մասին:
Աշխարհը ճանաչելու գործում հին հույների համար մեծ նշանակու­թյուն ունեցան Ալեքսանդր Մակեդոնացու ռազմական արշավանքները: Ընդարձակելով իր տերության սահմանները՝ Ալեքսանդր Մակեդոնացին հասավ մինչև Հնդկաստան:
Հին Հռոմի տիրապետության ժամանակաշրջանում մարդկությանը հայտնի աշխարհի չափերը բավականին ընդարձակվեցին: Դրան մեծա­պես նպաստում էին տնտեսական աշխույժ կապերը և ռազմական արշա­վանքներն իրենցից դեպի արևմուտք, արևելք, հյուսիս և դեպի Աֆրիկա:
Առևտրական կապեր հաստատվեցին նույնիսկ հեռավոր Չինաստանի հետ:
Հեռավոր ժամանակներում մար­դիկ փորձում էին Երկիրը պատ­կերել գծագրերի տեսքով: Դրանք էլ առաջին քարտեզներն էին հին աշխարհում:
Հին Հռոմում մեծ հաջողությամբ կազմում էին «ճանապարհային» քարտեզներ: Մեզ են հասել նաև այո ժամանակի հայտնի երկրների նկարագրությունները:

Մաս 1

Շրջակա բնության մասին գիտելիքները միշտ էլ անհրաժեշտ են եղել մարդուն: Դեռևս հնագույն ժամանակներից մարդը ուսումնասիրել է իր շրջապատը՝  սնունդ հայթայթելու համար: Սննդի համար նոր տա­րածքներ որոնելով, ռազմական արշավանքներ կազմակերպելով և առև­տուր անելով՝ մարդը նոր գիտելիքներ էր կուտակում Երկրի մասին:

Մի քանի հազար տարի առաջ մարդիկ սովորեցին պատրաստել թիավարվող նավեր և առագաստանավեր, որոնց շնորհիվ նրանք կարողացան հայտնագործել նոր երկրներ և ուսումնասիրել դրանք:
Վաղ անցյալում բազմաթիվ ճա­նապարհորդություններ են իրակա­նացրել եգիպտացիները, շումերնե­րը, հույները, հռոմեացիները, բաբելոնացիները, փյունիկեցիները, ուրարտացիները:
Հին Եգիպտոսը մարդկային մշակույթի հնագույն օջախներից մեկն է: Եգիպտոսը հարավից և արևմուտքից շրջափակված էր դժվար անանցանելի անապատներով, իսկ հյուսիսում Միջերկրական ծովն էր ողողում նրա ափերը: Հազարավոր տարիներ առաջ եգիպտացիները կարողացել են հաղթահարել այդ արգելքները, իրենց երկրից բացի նրանք ծանոթ էին նաև Երկրի բազմաթիվ այլ շրջանների: Ծովային մշտական կապ էր հաստատվել Լիբանանի, Սիրիայի, Պաղեստինի միջև: Լիբանանից, օրինակ, Եգիպտոսը ներկրում էր իրեն անհրաժեշտ ամբողջ փայտանյութը: Կարմիր ծովի ափերին գտնվող երկրներից Եգիպտոսը ծովային ուղիներով ձեռք էր բերում ոսկի, արծաթ, հոտավետ խեժեր: Մեզ հասած տեղեկություններից պարզվում է, որ եգիպտացիները խիզախ նավարկություններ են կատարել ոչ միայն Միջերկրական ու Կարմիր ծովերում:
Քրիստոսից առաջ 597-594 թվականներին Նեխո 2-րդ փարավոնի կազմակերպած արշավախումբը շրջանցեց Աֆրիկան: Նրանք նավար­կության դուրս եկան Կարմիր ծովից, առաջին անգամ մուտք գործեցին հարավային կիսագունդ, ապա Ջիբրալթարի նեղուցով ու Միջերկրական ծովով նորից վերադարձան Եգիպտոս:
Միջագետքը նույնպես համարվում է մարդկային մշակույթի ամենահին օջախներից մեկը: Միջագետքում են ձևավորվել Բաբելոն և Ասորեստան հնագույն պետությունները: Բաբելա-ասուրական վաճա­ռականները այցելում էին ոչ միայն Եգիպտոս, այլև Հայաստան, Պարսկաստան, անգամ Հնդկաստան: Նրանք իրենց երկրով հոսող Տիգրիս և Եփրատ
գետերով, ապա բաց ծովով կատարում էին հեռավոր ճամփորդություններ: Առևտուրը հեռավոր երկրների հետ նպաստել է աշխարհագրական գիտելիքների կուտակմանը և զարգացմանը։

Եթե  Երկրին տիեզերքից  նայենք, չենք կարողանա  հասկանալ,  թե որն  է  վերևը,  որը՝  ներքևը, որն  է աջը,  որը՝  ձախը:  Ուրեմն ինչպե՞ս բացատրես,  թե  ինչը  որտեղ  է: Դրա  համար  Երկրի  պատկերները ծածկել  են  ուղղահայաց  և  հորիզոնական  գծերի  երևակայական  մի  ցանցով,  որն  ասես  մասերի է  բաժանում Երկրի մակերևույթը:  Այդ  գծերն  անվանել են  միջօրեականներ և զուգահեռականներ: Դրանց  ծայրերին տառեր և  թվեր  են  գրել,  որոնք  հեշտացնում են մեզ հետաքրքրող  վայրը գտնելը:

Պայմանական  նշաններ
Քարտեզների  վրա  դժվար  է ամեն  ինչ  տեղավորել:  Որպեսզի քարտեզը  տեղեկություն  տա  հատկանիշների  մասին, դրանք   պատկերում են  պայմանական  նշաններով:  Ասենք՝  անտառներ,  լեռներ,  հանքեր  և   այլն:  Յուրաքանչյուր  քարտեզի անկյունում   նշված  է,  թե  որ նշանն  ինչ  է  ցույց  տալիս:
Քարտեզի  վրա  պայմանական  նշաններից բացի  նշում  են  մասշտաբը  և  հորիզոնի  կողմերը:  Եթե  դեմքով  կանգնեք  դեպի քարտեզը, ապա արևելքը կլինի   քարտեզի  աջ  կողմում,  արևմուտքը՝  ձախում,  հյուսիսը՝  վերևում,  իսկ  հարավը՝  ներքևում: